Wprowadzenie
Inwestor posługujący się analizą techniczną ma do wyboru kilka rodzajów wykresów: liniowe, słupkowe (z ich stosowania słyną Amerykanie) i inne. Jednak największą popularność w ostatnich latach zyskały wykresy świecowe, stworzone i pierwotnie stosowane tylko przez Japończyków.
Tajniki wykresów świecowych były długo skrywane przez japońskich inwestorów. Pierwsze wzmianki mówią o stosowaniu wykresów świecowych do analizy rynku ryżu w Japonii już w XVIII wieku. Prekursorem był tutaj japoński „Warren Buffett” XVIII wieku – Munehisa Homma, człowiek który dorobił się ogromnej fortuny obracając kontraktami na ryż na giełdzie w Osace. Swoje złote zasady i metodologię inwestowania na rynku ryżu opisał w książce, dzięki której wśród japońskich inwestorów rozpowszechniły się wykresy oraz formacje świecowe.
Porównując ze sobą trzy najbardziej popularne rodzaje wykresów, od razu można dostrzec różnice. Wykres liniowy przekazuje najmniej informacji spośród nich. Linia łączy ze sobą ceny zamknięcia. Wykres słupkowy przedstawia dodatkowo cenę otwarcia oraz ekstrema danego interwału. Dopiero wykres świecowy daje bardzo dobry obraz sytuacji, inwestor znacznie szybciej jest w stanie wyłapać emocje rynku, które przejawiają się kolorami poszczególnych świec (kolory można dostosować zgodnie ze swoimi preferencjami).
Na wykresie świecowym świece białe obrazują interwały wzrostowe. Oznacza to, iż zamknięcie świecy było powyżej jej otwarcia. Odwrotna sytuacja ma miejsce dla świec czarnych powstających
Budowa świecy
Przewaga wykresów świecowych nad pozostałymi metodami analizy ceny wynika głównie z możliwości badania poszczególnych interwałów, które tworząc pewne charakterystyczne kształty, dają czytelne sygnały prowzrostowe, bądź prospadkowe. Kształty te nazywane są formacjami świecowymi i pojawiają się zazwyczaj na dołkach lub szczytach. Dzięki temu inwestor dostaje od rynku wyraźny sygnał sugerujący, że ostatnia dynamiczna fala dobiega końca.
Rodzaje świec
Zarówno świece wzrostowe jak i spadkowe przybierają różne kształty, a ich postać świadczy o sile, słabości, bądź niezdecydowaniu rynku. Właściwe odczytywanie sygnałów płynących ze świec jest bardzo przydatne w podejmowaniu właściwych decyzji inwestycyjnych. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione najbardziej popularne formacje świecowe, cieszące się największą skutecznością na rynku.
Podczas analizy wykresów często natkniemy się na świece o nazwie DOJI. Jest to rodzaj świecy, która wprowadza niepewność ze względu na równowagę podaży i popytu. Oto trzy najczęściej spotykane rodzaje świec doji:
Gwiazda doji – odznacza się niewielkim zakresem zmiany cen, zarówno górny jak i dolny cień świecy są relatywnie krótkie. Zamknięcie wypada mniej więcej w połowie wysokości świecy. Świadczy o niezdecydowaniu inwestorów. Nagrobek doji – świeca z długim górnym cieniem, zamknięcie na minimum świecy bądź w jego bliskiej okolicy. Może pojawić się na poziomie lokalnego szczytu, bądź też w trakcie trendu spadkowego, świadczy o sile niedźwiedzi. Ważka doji – lustrzane odbicie nagrobka doji. Świeca występująca na lokalnych dołkach, bądź w trakcie impulsu wzrostowego, świadczy o sile popytu. Świece doji na rynku złota:
Kolejnymi charakterystycznymi rodzajami świec są świece MARUBOZU.
Wyróżniamy marubozu białe oraz czarne, świece te świadczą o dużej sile popytu bądź podaży. Świece odznaczają się dużym korpusem, który powinien być co najmniej dwukrotnie większy od świecy poprzedzającej. Świeca ta nie posiada ani dolnego ani górnego cienia. W przypadku białego marubozu kupujący przystępują do ataku od razu po otwarciu, zamknięcie następuje na dziennym maksimum świecy. Lustrzane odbicie ma miejsce w przypadku marubozu czarnego.
Dopuszczalne jest także występowanie nieznacznych cieni po jednej ze stron świecy. Jeżeli cień pojawia się po stronie otwarcia świecy jest to marubozu zamknięcia. Jeżeli jednak cień pojawi się po stronie zamknięcia świecy, mamy do czynienia z marubozu otwarcia.
Przykłady świec marubozu na rynku USDJPY:
Formacje zapowiadające odwrócenie trendu pojawiające się na szczytach Spadająca gwiazda – najsilniejsza formacja prospadkowa z grupy świec jednoelementowych. Charakteryzuje się długim górnym cieniem oraz niewielkim korpusem. Korpus powinien być koloru czarnego, jednakże może również przybrać świeczkę Doji. Wymowa świecy świadczy o nieudanym ataku kupujących na nowy szczyt, sprzedający dochodzą w trakcie sesji do głosu i sprowadzają ceny poniżej otwarcia świecy. Budowa spadającej gwiazdy
Formacje spadającej gwiazdy na rynku USDPLN:
Objęcie bessy – najsilniejsza dwuświecowa formacja o „niedźwiedziej” wymowie. Pierwsza świeca posiada biały wzrostowy korpus i świadczy o optymizmie inwestorów. Kolejna świeca otwiera się powyżej zamknięcia białej (luka cenowa), jednak inwestorzy nie są w stanie kontynuować zwyżki, tym samym luka cenowa zostaje domknięta, a silne spadki sprowadzają ceny poniżej otwarcia poprzedniej świecy. Spadkowa świeca obejmuje całym swym korpusem poprzednią, wzrostową. Najsilniejsza wymowa formacji występuje, gdy druga świeca jest świecą marubozu
Formacja gwiazdy wieczornej na rynku GBPUSD:
Objęcie bessy – najsilniejsza dwuświecowa formacja o „niedźwiedziej” wymowie. Pierwsza świeca posiada biały wzrostowy korpus i świadczy o optymizmie inwestorów. Kolejna świeca otwiera się powyżej zamknięcia białej (luka cenowa), jednak inwestorzy nie są w stanie kontynuować zwyżki, tym samym luka cenowa zostaje domknięta, a silne spadki sprowadzają ceny poniżej otwarcia poprzedniej świecy. Spadkowa świeca obejmuje całym swym korpusem poprzednią, wzrostową. Najsilniejsza wymowa formacji występuje, gdy druga świeca jest świecą marubozu.
Formacje objęcia bessy na rynku złota:
Zasłona ciemnej chmury – formacja bardzo zbliżona swym wyglądem do formacji objęcia bessy, różnica polega na poziomie zamknięcia świecy czarnej. W tym przypadku, świeca spadkowa otwiera się powyżej poprzedniej wzrostowej, jednak jej zamknięcie występuje w zakresie korpusu białej świecy, nie przekraczając tym samym poziomu zamknięcia białej świecy. Ważne jednak, aby zamknięcie drugiej świecy wypadło na poziomie przekraczającym 50% korpusu świecy pierwszej. Zasłona ciemnej chmury na rynku USDCAD:
Zasłona ciemnej chmury na rynku USDCAD:
Formacje odwrócenia trendu pojawiające się na dołkach Młot – najsilniejsza jednoświecowa formacja prowzrostowa. Charakteryzuje się długim dolnym cieniem oraz niewielkim korpusem. Korpus powinien być koloru białego. Zamknięcie świecy występuje na dziennym maksimum lub w jego okolicy. Budowa młota
Prowzrostowa formacja młota na rynku USD.JPY:
Gwiazda poranna – formacja składająca się z trzech świec, jest lustrzanym odbiciem gwiazdy wieczornej. Pierwsza świeca jest koloru czarnego, wewnątrz formacji znajduje się doji, lub niewielka szpulka. Trzecia świeca ukazuje dynamiczne wzrosty. Im bardziej przypomina marubozu, tym bardziej prowzrostowa jest wymowa. Warunek ukształtowania się poprawnej formacji jest taki jak w przypadku gwiazdy wieczornej: świeca trzecia musi zamknąć się powyżej otwarcia świecy pierwszej. Dwie wersje gwiazdy porannej:
Gwiazda poranna na rynku GPBUSD:
Objęcie hossy – formacja, w której skład wchodzą dwie świece. Pierwsza, koloru czarnego, jest kontynuacją dotychczasowego trendu spadkowego. Druga świeca ukazuje jednak zupełnie inny obraz rynku. Otwarcie następuje poniżej zamknięcia świecy pierwszej, następnie do głosu dochodzi popyt i tym samym na wykresie ukazuje się dynamiczna wzrostowa świeca – najczęściej marubozu, która całkowicie zakrywa swym korpusem pierwszą świecę.
Objęcie hossy na rynku Nikkei 225:
Formacja przenikania – lustrzane odbicie zasłony ciemnej chmury. Pierwsza świeca koloru czarnego, po której pojawia się świeca wzrostowa obejmująca częściowo korpus świecy pierwszej. Druga świeca powinna otworzyć się poniżej pierwszej świecy, z kolei zamknięcie powinno wypaść na poziomie powyżej 50% korpusu czarnej świecy.
Formacje przenikania na rynku EURAUD:
Formacje kontynuacji trendu wzrostowego
Trzech białych żołnierzy – jest to trójświecowa formacja kontynuacji trendu, pojawiająca się zazwyczaj po okresie stabilizacji na rynku lub korekcie. Wybicie trzema kolejnymi białymi świecami jest sygnałem kontynuacji trendu. Zdarza się, iż otwarcia kolejnych świec wypadają w okolicy zamknięcia świecy poprzedzającej i świadczy to o dodatkowej sile rynku.
Formacja trzech białych żołnierzy na rynku Nikkei 225:
Formacja trójki hossy – formacja składająca się minimum z pięciu świec. Pierwsza jest dynamiczną białą świecą, po czym kolejne trzy świece o niewielkich korpusach zamykają się na coraz niższych poziomach, jednak wewnątrz korpusu pierwszej świecy. Ostatnia świeca w formacji jest białą świecą wybijającą, której zamknięcie wypada powyżej poziomu zamknięcia świecy pierwszej.
Trójka hossy na rynku USDJPY:
Formacje kontynuacji trendu spadkowego
Trzy czarne kruki – formacja będąca lustrzanym odbiciem trzech białych żołnierzy, jednak w tym przypadku zapowiada kontynuację trendu spadkowego. Występuje po okresie stabilizacji lub korekcie trendu spadkowego. Składa się z trzech następujących po sobie spadkowych świec, przy czym otwarcie kolejnej świecy znajduje się w zakresie korpusu poprzedniej.
Trzy czarne kruki na rynku EURPLN:
Formacja trójki bessy – formacja odwrotna do trójki hossy, zapowiada kontynuację trendu spadkowego. Pierwsza świeca posiada długi czarny korpus. Kolejne świece o mniejszych korpusach znajdują się w zakresie korpusu pierwszej. Teoria mówi przynajmniej o trzech świecach, może jednak być ich większa ilość. Ostatnia długa czarna świeca zamyka się poniżej zamknięcia świecy pierwszej.
Trójka bessy na rynku AUDUSD:
