Najczęstsze emocje towarzyszące inwestowaniu
Forex– jest rynkiem, który wymaga od inwestora dużej wiedzy z zakresu rynków finansowych, znajomości danych makro, analizy technicznej i ich wpływu na kursy par walutowych. Jednak nie jest to wszystko, co potrzebne jest do tego, aby odnosić sukcesy na tej płaszczyźnie. Wszystkiemu co kręci się wokół pieniędzy towarzyszą emocje i nie od dziś doskonale wiadomo, że nie są one najlepszym doradcą. Kiedy zarabiamy i przewidujemy rynek są to emocje pozytywne, kiedy tracimy, emocje negatywne. Tego rodzaju napięcia towarzyszą każdemu inwestorowi, jednak ten, który potrafi nad nimi zapanować i nie podejmuje decyzji pod wpływem impulsu jest osobą bardziej skuteczną. Aby być bardziej skutecznym graczem potrzebna jest niewątpliwie znajomość psychologii. Chodzi tu zarówno o psychologię tłumu, aby zrozumieć, co mogło mieć wpływ na zmianę kursu, dlaczego poszedł w tę, a nie inną stronę. Ale również o psychologię inwestora, aby zrozumieć, dlaczego podejmuje takie, a nie inne decyzje inwestycyjne.
Na pewno jedną z przyczyn, które skutkują porażką na rynku, są błędy poznawcze. Są one zniekształceniem w sposobie postrzegania rzeczywistości. Zniekształcenia te mają wpływ na emocje, poglądy i analizy. Jest to wpływ szkodliwy, który w większości wypadków prowadzi do strat.
Strach zazwyczaj pojawia się wśród inwestorów początkujących, którzy zajęli zbyt duże pozycje na rynku. Straty pojawiające się na otwartych pozycjach powodują, że inwestor zaczyna bać się o swoje środki. Strach, który paraliżuje inwestora wraz ze wzrostem strat na pozycji nie pozwala na ich realizację póki są jeszcze nieszkodliwe. Skutkuje to zazwyczaj obsunięciem kapitału, którego nie ma możliwości odrobić w przyszłości. Tak może się zdarzyć, gdy inwestor przed zawarciem transakcji nie określił maksymalnej straty na pozycji i nie pogodził się z możliwością odniesienia porażki. Inną sytuacją, w której strach może pokazać swoje negatywne skutki jest przedwczesne zamknięcie pozycji pod wpływem komentarzy rynkowych o innym wydźwięku niż zakładany. Później może okazać się, że mieliśmy rację i pod wpływem chwili zamknęliśmy transakcję niezgodnie z uprzednio postawionymi założeniami. Wcześniej zdefiniowany poziom obronny ustawiony w odpowiednim miejscu chroni nas przed nadmiernymi spadkami; niemniej jednak nie może zostać ustawiony zbyt blisko rynku.
Chciwość jest równie silna co strach. Występuje w momentach, gdy pojawia się duża zmienność na rynkach. W obawie przed utraconymi zarobkami inwestorzy irracjonalne zajmują pozycje, „wskakują do pociągu”, który de facto już odjechał. Często takie zachowanie kończy się na tym, że trader kupił na szczytach lub sprzedał na dołkach. Rynki po dużych ruchach zazwyczaj wracają tworząc korektę i to jest dobry moment, aby dołączyć się do nowego trendu. Chciwość przejawia się również w nadmiernym ryzykowaniu. Chęć szybkich zarobków powoduję, że zajmowane pozycje są kilkukrotnie lub nawet kilkunastokrotnie większe niż zalecałby zdrowy rozsądek czy zasady zarządzania kapitałem. Finał takich transakcji jest zazwyczaj typowy – strata, której nie sposób odrobić.
Nadzieja jest kolejną przeszkodą w efektywnym inwestowaniu. Mimo to, że czujemy się z nią dobrze, prowadzi zazwyczaj do jednego, negatywnego w skutkach zakończenia. Otwarta pozycja zamiast zostać zamknięta w wyznaczonym przez nas miejscu, utrzymywana jest dalej. Przesuwanie zleceń obronnych w nadziei, że rynek się odwróci może niekiedy się opłacić. Niemniej jednak wystarczy, że raz poprowadzimy taką pozycję za daleko, a na rachunku pojawi się strata, której nie odrobimy tak szybko. Receptą na takie zachowanie jest bezwzględny zakaz przesuwania zleceń Stop Loss w kierunku straty oraz ewentualne ponowne otwarcie transakcji po namyśle.
Błędy poznawcze
Przy omawianiu zagadnień związanych z psychologią inwestowania warto wspomnieć o błędach poznawczych, które pojawiają się przy inwestowaniu.
- Błąd zakotwiczenia – to zjawisko przypisywania zasłyszanym, niekoniecznie najświeższym informacjom zbyt dużej wagi. Prowadzi to do podejmowania decyzji na podstawie często już nieistotnych informacji rynkowych.
- Błąd potwierdzenia – dotyczy sytuacji, w której inwestor obrał już kierunek na temat przyszłych ruchów cenowych i puszcza mimo uszu wszystkie informacje, które mogłyby podważyć jego punkt widzenia.
- Błąd atrybucji – występuje w przypadku, gdy inwestor zyskowne decyzje przypisuje własnym decyzjom, a porażki stara się zrzucić na czynniki zewnętrzne.
Plan inwestycyjny
Sposobem na zminimalizowanie wpływu emocji na inwestycje jest stworzenie planu inwestycyjnego oraz ścisłe przestrzeganie zawartych w nim zasad. Plan powinien zawierać zdefiniowane układy wejścia na rynek, ryzyko na każdą transakcję oraz poziomy wyjścia z pozycji. Do poziomów wyjścia zalicza się poziom ucinania strat czyli Stop Loss (SL) oraz poziomy realizacji zysków – Take Profit (TP). Strategia inwestycyjna może zawierać również dodatkowe warunki, dla których zlecenia obronne będą przesuwane w celu zabezpieczenia zysków lub zmniejszenia ryzyka strat. Stworzyć dobrą i skuteczną strategię to jedno, co innego umieć zastosować ją w praktyce. Do tego potrzebna jest dyscyplina i cierpliwość. W celu przestrzegania zasad planu oraz nauki na własnych błędach niezbędne jest prowadzenie dziennika tradera. W dzienniku powinna znaleźć się pozycja przedstawiona na wykresie, informacje na temat zlecenia takie jak czas oraz poziomy cenowe (Entry, SL, TP) a także argumenty, dlaczego transakcja została zawarta. Zapisywanie historycznych transakcji wraz z argumentacją jest niezbędnym elementem każdego skutecznego inwestora.
Podsumowując, plan inwestycyjny pozwala na otwieranie i zamykanie pozycji o odpowiednim wolumenie, we właściwym czasie. Dzięki niemu emocje zostaną zminimalizowane i nie będą wpływać na zawierane transakcje. Dziennik tradera pomoże inwestorowi działać zgodnie z opracowaną strategią oraz pozwoli mu na analizę błędów przy zawieraniu transakcji. W ten sposób profesjonalni traderzy skutecznie odcinają się od negatywnych aspektów psychologicznych, mają potencjał sukcesu na każdym rynku oraz gwarancję odporności emocjonalnej na okoliczność ewentualnych strat.
Najczęściej popełniane błędy inwestorów
- Brak planu oraz strategii inwestycyjnej.
- Brak zleceń Stop Loss oraz Take Profit lub ich nieodpowiednie stosowanie.
- Inwestowanie przeciwko trendowi.
- Szybka realizacja zysków.
- Przetrzymywanie pozycji stratnych.
- Nadmierne podejmowanie ryzyka.
- Brak dyscypliny, cierpliwości i zaangażowania.
- Zbyt duża ilość zawieranych transakcji.
- Sugerowanie się opiniami innych osób.
- Brak wyciągania wniosków z własnych błędów. Brak dziennika tradera.
10 najważniejszych zasad Inwestowania
1.Bądź zdyscyplinowany. Stwórz plan gry a następnie trzymaj się go. Strategia powinna składać się z jasno zdefiniowanych warunków wejścia i wyjścia z rynku. W dłuższej perspektywie twoje zdyscyplinowanie ochroni Cię w trudnych sytuacjach.
2.Bądź czujny, ale handluj jak analityk techniczny. Musisz rozumieć fundamenty stojące za twoimi pomysłami, ale musisz również znać analizę techniczną. Gdy twoje sygnały fundamentalne i techniczne wskazują ten sam kierunek masz dobre szanse na zyskowną transakcję.
3.Działaj jak partyzant. Musisz nauczyć szybko przyzwyczajać się do zmian. Jeśli trend się zmienia, nie wahaj się przyłączyć do niego i zaangażuj wszystkie swoje siły, aż do momentu, gdy sytuacja się ustabilizuje. Nie trendów jako stanów niezmiennych.
4.Kupuj wysoko → Sprzedawaj wyżej, Sprzedawaj nisko → Odkupuj niżej. Nie próbuj trafiać w dołki lub szczyty. Kiedy wiesz jaki jest trend, to graj zgodnie z nim.
5.Na rynku byków (rosnącym) zawieraj pozycje długie; na rynku niedźwiedzi (malejącym) – krótkie. Wielu ludzi zapomina o tej zasadzie i gra przeciw trendowi nazywając to krótkoterminową zmianą na rynku. Zazwyczaj powoduje to psychiczną destabilizację i często prowadzi do strat.
6.Inwestuj na rynkach, na których trend jest najlepiej widoczny. Nie zawracaj sobie głowy rynkami gdzie trend nie jest wystarczająco silny lub ceny poruszają się w konsolidacji. Zwiąż swoje siły z najsilniejszym trendem.
7.Wytrzymaj i nie otwieraj pozycji naprzeciw trendowi zbyt pochopnie. Trend jest zazwyczaj właściwy. Bądź cierpliwy. Zaczekaj aż trend się odwróci. Gdy fundamentalnie i technicznie trend zmieni kierunek odczekaj trochę i wejdź na rynek.
8.Wykorzystaj zlecenia obronne Stop Loss (SL). Pierwszy poziom zlecenia stop jest najtańszy dla tracącej pozycji. Nie ulegaj pokusie pozostania „jeszcze trochę” na tracącej pozycji, która minęła twój poziom SL. Może się udać parę razy, ale pewnego dnia mocno Cię to uderzy.
9.Nie używaj przesadnie wąskich Stop Loss. Poświęć więcej czasu na zidentyfikowanie dobrego punktu na wejście i odpowiedniego na Stop Loss. Bądź cierpliwy. Daj rynkowi trochę swobody. Umieść SL bardzo ostrożnie.
10.Zaakceptuj straty. Są one częścią gry. Przygotuj się mentalnie i emocjonalnie na taką ewentualność. W przypadku powtarzających się strat zrób sobie wolne przez jakiś czas i powróć do gry ze świeżym podejściem. Nie walcz z pozycją, nie zaklinaj rynku ani nie rób zakładów z samym sobą.